Waar begint de transitie?
In de kern werkt de bouwsector al honderd jaar op dezelfde manier. In de energietransitie zijn nieuwe materialen en nieuwe technieken nodig. Maar waar begint deze transitie? De sector kent nog koudwatervrees. Onbekendheid met nieuwe materialen en technieken en financiële onzekerheid houden veel bedrijven vooralsnog tegen te vernieuwen. Bij Graafschap College in Doetinchem vinden ze daarom dat het onderwijs de aanjager moet zijn van de transitie. Zij zijn bijna 10 jaar terug als eerste in Nederland gestart met de MBO opleiding Smart Building. Bart Rhebergen en Heico Heezen van Graafschap College praten, in aanloop naar de bijeenkomst op 6 juni, met Joop Hazeleger van Platform E over de rol van vernieuwing van het onderwijs als aanjager voor de transitie.
Bart Rhebergen en Heico Heezen waren vanaf het begin nauw betrokken bij de opstart van de opleiding Smart Building. Het doel: studenten een brede oriëntatie bieden op bouw en techniek. “Geen bouwfysica, maar bouwfilosofie”, zegt Rhebergen. “We moeten meer de waarom vraag stellen. Waarom bouwen we zoals we al een eeuwigheid bouwen? Hoe kan het anders, beter? Studenten die Smart Building studeren leiden we daarom op als kennisrijke generalist. Kennis is key in de vernieuwing. En jongeren willen het ook, zoeken meer naar duurzame oplossingen dan vorige generaties.”
Vernieuwing in onderwijs nodig
Opleiden in de toekomst van bouw en techniek betekent volgens Rhebergen en Heezen opleiden in groene en intelligente gebouwen. De middenkader opleiding Smart Building combineert de opleidingen Bouwkunde, Elektrotechniek en Wertuigbouwkunde. In de opleiding komen onderwerpen als duurzame materialen, energie- en klimaatbewust en off-grid/SMART grid aan bod. Heezen vertelt over het spanningsveld in het opstellen onderwijsaanbod: “Het is zoeken naar de juiste balans in kennis en vaardigheden die van belang zijn in de praktijk van vandaag en in de toekomstige praktijk. Zo is een vak als biobased bouwen nu nog een keuzevak. Met de doelstelling van het Rijk dat in 2030 tenminste 30 procent van de nieuwbouwwoningen met 30 procent biobased materialen worden gerealiseerd, moet dit vak eigenlijk nu al een basisvak zijn.” Maar de praktijk is weerbarstig. Hazeleger: “Bouwbedrijven verwachten van afgestudeerden misschien te veel dat ze meteen aan de slag kunnen in de huidige praktijk van het werk. Zij gaan ervanuit dat bij een nieuwe manier van werken zij zelf hun personeel wel zullen omscholen.” Heezen voegt toe: “En het is natuurlijk ook niet eenvoudig voor bouwbedrijven, omdat in dit stadium nog niet altijd duidelijk is hoe de bouwpraktijk er straks uit gaat zien en welke materialen en technieken zullen worden toegepast. Nieuwe biobased materialen introduceren is ook complex, omdat vaak nog onbekend is hoe deze zich over langere termijn houden. De voordelen zijn al wel bekend: hernieuwbare grondstoffen dragen bij aan verminderen CO2 uitstoot, een gezondere én mooie leefomgeving”.
Uitwisselen van kennis en praktijkervaring
Van bouwbedrijven wordt gevraagd mee te kunnen bewegen met de transitie. Bart Rhebergen is zelf een mooi voorbeeld hiervan. Ooit gestart als timmerman, net als zijn vader en opa, werkt hij inmiddels al 15 jaar in het onderwijs en met hart en ziel aan de vernieuwing van de bouw en techniek. En heeft het met de bouw van zijn eigen huis ook in de praktijk gebracht. Voor Rhebergen is het duidelijk dat het onderwijs de aanjager van de transitie moet zijn. “Studenten staan er ook open voor, kiezen in hun bedrijfsprojecten bij bedrijven vaak onderwerpen die raken aan verduurzamen van de bouw.” Overtuigd van dat onderwijs de aanjager moet zijn, voegt Rhebergen ook toe dat het onderwijs nu nog te weinig doet om die rol als aanjager in de transitie op te pakken. Hazeleger: “Samenwerking tussen opleidingen en bedrijfsleven in de energietransitie is nodig. Deze generatie moet en wil het gaan doen. Aan onderwijs de taak om dit op te pakken en bij het bedrijfsleven naar binnen te brengen.”
Op 6 juni organiseert Platform E in samenwerking met onder andere Graafschap College een bijeenkomst over het onderwijs als aanjager in de energietransitie. Lees hier meer.
